Szkolenie dla sprzedawców napojów alkoholowych

Szkolenie dla sprzedawców napojów alkoholowych

W okresie od września do października br. na zlecenie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Szaflarach przeprowadzone zostało szkolenie dla sprzedawców napojów alkoholowych.

Firma: Centrum Działań Profilaktycznych z Wieliczki przeprowadziła szkolenie terenowe z podwójnym audytem bezpośrednio w punktach sprzedaży napojów alkoholowych, tzw. „3S”.

Program „3S” jest działaniem nakierowanym na zmianę zachowań wśród sprzedawców napojów alkoholowych, którzy potencjalnie mogliby naruszyć prawo w zakresie sprzedaży i podawania alkoholu osobom nieuprawnionym – szczególnie dzieciom, młodzieży, ale też dorosłym, którzy próbują zakupić alkohol dla nieletnich.

1S: Sprawdzamy (przed szkoleniem)

Celem pierwszego działania jest zapobieganie sytuacjom, w których sprzedawca podałby alkohol osobie wyglądającej na nieletnią bez poproszenia jej o okazanie dowodu tożsamości. Realizacja zadania następuje w dwóch etapach. Pierwszym z nich, tzw. „tajemniczy klient” – przeszkolona przez specjalistę osoba, która niedawno ukończyła 18-ty rok życia i której wygląd oraz, zachowanie budzą uzasadnione wątpliwości, co do jej pełnoletności – dokonuje monitorowanego zakupu alkoholu we wskazanych punktach sprzedaży. Na podstawie tych działań sporządzany jest raport z wyszczególnieniem punktów, w których doszło do kontrowersyjnej sprzedaży alkoholu.

2S: Szkolimy (w punktach sprzedaży)

Drugim etapem programu jest szkolenie bezpośrednio we wszystkich punktach sprzedaży napojów alkoholowych, wg ustalonego wcześniej harmonogramu. Przewidziane jest ono dla wszystkich sprzedawców z podanej listy punktów. Działając w ten sposób mamy do czynienia z akcją i reakcją – przez co w łatwy sposób można wyszczególnić w raporcie punkty, w których łamie się przepisy w wielu przypadkach sprzedając alkohol osobom nieletnim. Dzięki, wielu systemowym działaniom program szkolenia dostosowany jest w ten sposób, aby nakreślić sprzedawcom, że takie praktyki w niedalekiej przyszłości mogą skończyć się odebraniem zezwolenia na sprzedaż alkoholu, grzywną, a nawet wpisem do Krajowego Rejestru Karnego i orzeczeniem przez sąd – zakazu sprzedaży alkoholu przez właściciela punktu. Sprzedawcy dostają natychmiastową informację zwrotną, jako, że bezpośrednio po zakupie na teren punktu sprzedaży wchodzi nadzorujący pracę „tajemniczego klienta” – trener. Uświadamia On sprzedawców, którzy nie wylegitymowali młodej osoby, że w ten właśnie sposób mogliby popełnić przestępstwo i narazić się – bądź właściciela – na utratę zezwolenia, jeżeli „tajemniczy klient” miałby kilka miesięcy mniej, a trener byłby np. obserwującym całe zajście policjantem „po cywilnemu”. Trener, po ukończonym szkoleniu, wręcza każdemu sprzedawcy certyfikat i materiały edukacyjne.

3S: Sprawdzamy po szkoleniu

Celem trzeciego działania jest sprawdzenie skuteczności przeprowadzonego szkolenia a także zachowania pracowników podczas drugiej próby zakupu alkoholu prze tajemniczego klienta.

W ramach projektu, do badania audytowego wytypowanych zostało 35 punktów, przy czym:

objętych audytem punktów sprzedaży w I audycie zostało: 33
objętych audytem punktów sprzedaży w II audycie zostało: 31
nieczynnych punktów sprzedaży podczas pierwszego audytu było: 2
nieczynnych punktów sprzedaży podczas drugiego audytu było: 4

W dniach 23 – 24.09.2021r. przeszkolony 18-letni chłopak – wyglądający młodziej, bo na ok. 17 lat – udał się wraz z trenerem Fundacji CDP do punktów sprzedaży i podjął próbę zakupu alkoholu (najczęściej piwa). Celem tego badania było sprawdzeniem czy sprzedawca poprosi „Tajemniczego klienta” o, dokument tożsamości potwierdzając tym samym jego pełnoletność. W mniejszości ze sprawdzonych punktów sprzedających napoje alkoholowe (11 na 33 sprawdzonych), podczas pierwszej próby zakupu alkoholu przez „Tajemniczego klienta, sprzedawcy nie wymagali dokumentu, który potwierdzał wiek nabywcy.

Bezpośrednio po próbie zakupu, trener CDP, przeprowadził w punktach sprzedaży szkolenie dotyczące konsekwencji sprzedaży alkoholu osobom nieletnim, które podyktowane jest m.in. tym, że nawet za jednorazową sprzedaż nieletnim grożą wysokie kary – z utratą zezwolenia łącznie. Nikt nie ma wieku wypisanego na twarzy (rysunek 1). Dlatego chcemy chronić sprzedawców przed nieświadomym popełnianiem przestępstwa. Po szkoleniu, trener CDP, wręczył certyfikat i materiały.

W dniu 15.10.2021 odbył się drugi audyt sprawdzający przeprowadzony przez innego Tajemniczego Klienta, tym razem 19 letni chłopak wyglądający młodziej, w tym przypadku sytuacja była podobna ponieważ jak w pierwszym przypadku większość punktów sprzedających napoje alkoholowe (22 na 31 sprawdzonych) zapytało o dowód osobisty i odmówiło sprzedaży alkoholu.

Liczbowe podsumowanie badania – AUDYT 1

Wyniki liczbowe audytu przedstawiają się następująco:

liczba punktów zgłoszonych do audytu: 35
liczba punktów, w których zrealizowano badanie: 33
liczba sprzedawców, którzy nie prosili o, dowód osobisty: 11
liczba sprzedawców, którzy zapytali o, okazanie dowodu tożsamości: 22
liczba punktów zamkniętych/ nieczynnych podczas audytu: 2

Liczbowe podsumowanie badania – AUDYT 2

Wyniki liczbowe audytu przedstawiają się następująco:

liczba punktów zgłoszonych do audytu: 35
liczba punktów, w których zrealizowano badanie: 31
liczba sprzedawców, którzy nie prosili o, dowód osobisty: 9
liczba sprzedawców, którzy zapytali o, okazanie dowodu tożsamości: 22
liczba punktów zamkniętych / nieczynnych podczas audytu: 4

Opis skuteczności szkolenia

Pomijając te punkty sprzedaży, które w czasie audytu były zamknięte, ilość punktów sprzedaży napojów alkoholowych, w których zapytano o dowód tożsamości w stosunku do tych,
w których – tego nie zrobiono wynika, że podczas 1 audytu 33 % sprzedawców w przypadku zakupu alkoholu przez osobę, która potencjalnie może być nieletnia – nie sprawdzało dowodu tożsamości i 67 % sprzedawców potwierdziło pełnoletność osoby kupującej – co jest wynikiem dobrym jak na skalę Polski, natomiast podczas 2 audytu sytuacja nieznacznie się zmieniła ponieważ 71% sprzedawców zapytała o dowód i odmówiła sprzedaży alkoholu tajemniczemu klientowi i 29% było gotowych alkohol sprzedać bez zapytania o dowód osobisty co potwierdza, jak ważne są cykliczne kontrole i szkolenia w Gminie Szaflary.

Przepisy jednoznacznie określają, że każda osoba sprzedająca alkohol w Polsce ma obowiązek – w przypadku wątpliwości, co do pełnoletności nabywcy – zażądać potwierdzenia wieku poprzez dowód tożsamości.

W Polsce – w tym, jak jasno wynika z audytu, także w Gminie Szaflary – sprzedawcy często tłumaczą, że wiek klienta ocenili na tzw. oko. Dowodzi to potrzeby cyklicznych kontroli i szkoleń sprzedawców alkoholu.

W trakcie przeprowadzania audytu „Tajemniczego klienta” i szkolenia sprzedawców, trener CDP, zwracał również uwagę na prawidłowość oznakowania punktów sprzedaży alkoholu w tabliczki dotyczące zakazu sprzedaży osobom nieletnim i nietrzeźwym w punktach sprzedaży napojów alkoholowych w Gminie Szaflary. Dodatkowo, trener CDP, zwracał uwagę na reklamy alkoholu, które często są umieszczane w sklepach, na witrynach, czy tzw. „patyczakach”. Reklamy są co prawda dozwolone, ale w myśl obowiązujących przepisów muszą na nich być umieszczone odpowiednie informacje dotyczące zakazu sprzedaży nieletnim i szkodliwości alkoholu oraz, zajmować ustawowo określoną powierzchnię na danym plakacie, czyli nie mniej niż 20%.

Ogólnie wszystkie, ze sprawdzonych sklepów w Gminie Szaflary posiadały odpowiednie reklamy.

Podsumowanie i wnioski

Najważniejsze wnioski z realizacji zadania można streścić następująco:

Wyniki ewaluacji sugerują potrzebę szkoleń i kontroli, które pomogą w ograniczaniu dostępności alkoholu dla osób wyglądających na nieletnie i nietrzeźwe.
Sprzedaż alkoholu osobom nieletnim w Gminie Szaflary jest prawdopodobna. Wydaje się jednak, że sprzedawcy w większości przypadków robią to nieświadomie oceniając wiek po wyglądzie, co może być często łudzące.
Zgromadzony w toku realizacji zadania materiał może w przyszłości posłużyć do tworzenia analiz ryzyka o, których mówi art.47 ust.1 prawa przedsiębiorców na potrzeby planowanych kontroli przedsiębiorców posiadających zezwolenia na sprzedaż alkoholu.
Program, by utrwalić jego skuteczność, należy realizować rok po roku.